Lamine Yamal trông già hơn cái tuổi 16 rất nhiều. Chàng trai này trở thành cầu thủ trẻ nhất ra mắt cho đội một Barcelona ở LaLiga, trước khi một tuần sau đó… trở thành cầu thủ trẻ nhất thi đấu cho đội Barcelona B. Và ngoài ra, còn rất nhiều kỷ lục khác ở các giải Copa del Rey, Siêu cúp Tây Ban Nha, Champions League, hay ở ĐTQG Tây Ban Nha gồm cả ở Euro 2024. “Không tệ” chút nào đối với một cậu nhóc vẫn còn niềng răng!
Khi Yamal xếp thứ ba trong cuộc bầu chọn Golden Boy vào năm ngoái – giải thưởng dành cho cầu thủ trẻ xuất sắc nhất thế giới, một tờ báo Italia đã tạo ra một giải thưởng mới chỉ để vinh danh Yamal, vì cậu được đề cử giải thưởng này ở độ tuổi trẻ hơn bất kỳ ai trong lịch sử. Tên của giải thưởng đó là: Yamal là người trẻ nhất trong số Những Người Trẻ Nhất.
Nhưng việc quá tập trung vào tuổi trẻ của Yamal, vốn sẽ vẽ ra viễn cảnh về những gì cậu có thể đạt được trong 15 hoặc 20 năm tới, lại có tác dụng ngược là đánh giá thấp khả năng hiện tại của cậu.
Tây Ban Nha từng thống trị làng túc cầu thế giới bằng kiểm soát bóng. Tuy nhiên, phong cách tiki-taka từng giúp họ chinh phục hai chức vô địch Euro liên tiếp và chức vô địch World Cup 2010, giờ đây đang dần trở nên lỗi thời. Mười năm qua, kịch bản của đội tuyển này tại các giải đấu lớn liên tục lặp lại: kiểm soát bóng nhiều nhưng thiếu bàn thắng, dẫn đến những kết cục đáng thất vọng.
La Roja ấn tượng ở phạm vi 3/4 sân đầu tiên. Tuy nhiên, lối chơi triển khai bóng chậm rãi khiến đối thủ co cụm về phần sân nhà, dẫn đến thế trận bế tắc. Khi cần đột phá để xuyên phá hàng thủ đối phương, Tây Ban Nha – một nền bóng đá nhiều năm qua sản sinh ra nhiều tiền vệ tài năng hơn là tiền đạo, có thể là do triết lý “Dostoquismo” (tức sự ám ảnh về hai lần chạm bóng) quá đề cao hiệu quả của lối chơi tập thể hơn mạo hiểm của xử lý cá nhân – thường tỏ ra thiếu ý tưởng.
Yamal được đào tạo dựa trên khuôn đúc lối chơi định hướng vị trí của Tây Ban Nha, thông qua lò La Masia của Barcelona từ năm 7 tuổi. Tuy nhiên, “phong cách chơi bóng” của Yamal lại mang dấu ấn đường phố, nơi cậu bé lần đầu chạm bóng là trên những sân bóng bê tông ở Rocafonda, một khu phố thuộc ngoại ô Barcelona với cộng đồng dân nhập cư đông đảo. Sau mỗi bàn thắng, Yamal thường ăn mừng bằng cách giơ ngón tay tạo hình chữ số 304 chính là mã bưu điện của khu phố này.
“Việc học bóng đá trên đường phố giúp em có thêm nhiều tài nguyên,” Yamal chia sẻ gần đây với tạp chí GQ của Tây Ban Nha. “Nó giúp em ‘quái chiêu’ hơn so với những cầu thủ được đào tạo bài bản trong học viện.”
Chính cái quái chiêu ấy, hay sự linh hoạt và khả năng ứng biến là thứ mà Tây Ban Nha đang tìm kiếm. Giống như tại Barcelona, nhiệm vụ của Yamal trên tuyển là nhận bóng ở sát đường biên dọc sau một chuỗi kiểm soát, luân chuyển bóng dài và chậm, sau đó tạo ra đột biến, điều mà sách vở không thể dạy được, để xuyên phá hàng phòng ngự co cụm của đối phương. Yamal là quân bài được phép tự do sáng tạo và thực hiện những pha xử lý bất ngờ.
Một trong những kỹ năng khó nhất trong bóng đá là rê bóng vượt qua các hậu vệ khi đang có bóng ở trạng thái tĩnh. Ngay cả các tiền đạo cánh xuất sắc về khả năng đi bóng qua người ở dọc biên, hoặc cắt vào trong (cut inside) trong một pha phản công nhanh, cũng khó có thể thực hiện được điều này trong một thế trận bế tắc. Những tài năng hiếm có sở hữu kỹ thuật qua người thượng thừa như Yamal hay Vinicius Jr., có thể khiến hàng thủ đối phương lúng túng bằng cách: kéo đối thủ ra đường biên dọc và đẩy bóng vượt qua để đến thẳng đường biên ngang; còn nếu đối thủ không bị hút ra đường biên dọc, thì ngoặt vào trong trước mặt đối thủ bằng chân thuận để chuyền hoặc dứt điểm.
Thông qua hướng dẫn bóng của Yamal sau khi nhận bóng ở cánh phải, bạn có thể thấy rõ sự lưỡng lự của các hậu vệ đối phương. Một nửa lao vào bên trong theo hướng dẫn bóng bằng chân trái của Yamal, một nửa khác cầm cự bên ngoài hoặc áp sát trực tiếp để ngăn chặn đường vào khung thành. Không có cách nào hoàn toàn hiệu quả để ngăn cản một chân rê kiểu như vậy, đối phương buộc phải đưa ra những lựa chọn khó khăn, và thường thì những lựa chọn đó sẽ dẫn đến sai lầm.
Mặc dù có vẻ khó đoán, lối chơi của Yamal lại có tính toán kỹ lưỡng và hạn chế yếu tố ngẫu nhiên. Cậu vô hiệu hóa hậu vệ bằng những pha xử lý có phương pháp, gần như theo một thuật toán được lập trình sẵn. Điều này khác biệt hoàn toàn so với phong cách thi đấu ngẫu hứng, giàu tính đột phá của Lionel Messi thời niên thiếu và hay bị đem ra so sánh không chính xác.
“Yamal thuận chân trái và có xu hướng đi bóng vào trong. Thỉnh thoảng, cậu ấy sẽ gợi nhớ đến hình ảnh của Messi, nhưng cần lưu ý rằng Messi là cầu thủ xuất sắc nhất mọi thời đại. Do đó, việc so sánh trực tiếp giữa hai người là không cần thiết.” Đó là chia sẻ của Xavi, cựu trưởng Barcelona.
Khi nhận bóng ở cánh, Yamal sẽ sử dụng má ngoài chân trái để khống chế, dừng lại trong một khoảnh khắc để đồng đội có thời gian di chuyển vào vị trí tấn công thích hợp, trong khi bản thân sẽ quan sát hướng di chuyển của người kèm để đưa ra quyết định xử lý. Thông thường, Yamal sẽ rẽ trái, mở rộng cơ thể để thực hiện đường chuyền ngược lại cho hàng tiền vệ hoặc đi bóng vào trong. Chỉ khi bị đối thủ áp sát gần khu vực vùng cấm địa, hoặc đối thủ có ý định kẹp Yamal sát đường biên dọc, hoặc đối thủ đứng phong tỏa vùng 16m50, thì cậu mới có khuynh hướng đi bóng sang phải.
Yamal hiếm khi sử dụng chân phải, vốn là chân không thuận. Để vượt qua hậu vệ đối phương, cậu có thể thực hiện động tác dụ đối thủ lao vào bóng trước khi tâng bóng lên phía trước bằng mu bàn chân trái. Ngoài ra, Yamal còn có thể cầm dẫn bóng vào trong, kéo theo hậu vệ theo hướng đó, sau đó xoay người một vòng tròn hẹp và đi theo hướng khác. Động tác rê bóng-vào trong-xoay người-ra ngoài là kỹ thuật sở trường của Yamal, giúp cậu có được lựa chọn chuyền bóng thuận lợi cho Dani Carvajal hoặc Jesus Navas đang chồng biên cùng cánh lên tham gia tấn công.
Trong những tình huống bị vây bắt dưới áp lực, Yamal đôi khi sẽ sử dụng các kỹ thuật xử lý bóng bằng cả hai chân như cú roulette Marseille của Zinedine Zidane, hoặc croqueta zig-zag của Andres Iniesta để loại bỏ hậu vệ đối phương. Ngay cả khi thực hiện những pha bóng kỹ thuật mang tính tô điểm ấy, Yamal vẫn thể hiện sự bình tĩnh và tự tin, như thể kỹ thuật cá nhân điêu luyện chính là con đường hiệu quả nhất để đưa bóng tiến đến khung thành đối phương.
Qua được một hay hai cầu thủ đối phương chỉ là bước khởi đầu. Barcelona đã từng thử nghiệm những cầu thủ có kỹ năng đi bóng khác ở vị trí của Yamal, và Tây Ban Nha cũng có một mẫu cầu thủ tương tự như Nico Williams ở cánh đối diện. Nhưng điểm đặc biệt của Yamal chính là khả năng đọc trận đấu ngay lập tức và lựa chọn đường chuyền tiếp theo hoặc cú sút tốt nhất trong khi đang di chuyển.
“Cậu ấy gần như luôn đưa ra quyết định chính xác nhất,” Xavi từng nói vào thời điểm Yamal mới bắt đầu bước vào môi trường bóng đá chuyên nghiệp. “Đó là điều khó nhất trong bóng đá. Và Yamal thật phi thường.”
Có thể hình dung ra một “sơ đồ hình cây” trong đầu Yamal. Nếu người kèm để lộ khoảng trống phía ngoài biên cho Yamal, cậu sẽ dốc bóng đến đường biên ngang để căng ngang/trả ngược hoặc sử dụng cú trivela chân trái để chuyền bóng.
Nếu hành lang trống trải mở ra phía trong, Yamal sẽ di chuyển chéo về phía chân thuận và thực hiện chuỗi các lựa chọn chuyền bóng, theo từng lane, giống như một quarterback NFL khi phán đoán tình huống: một đường chọc khe vào nách hàng thủ đối phương cho đồng đội đang tìm cách thoát xuống (runner in the seam), một đường chuyền ngắn tới chân tiền đạo, một quả tạt bóng có độ xoáy vượt qua đầu hậu vệ, một đường chuyền vượt tuyến ra sau lưng tiền đạo số 9 để tìm đến tiền đạo cánh đang tấn công cột xa, hoặc một đường chuyền dài chuyển hướng sang cho cầu thủ ở biên xa. Yamal sở hữu tất cả những kỹ năng chuyền bóng đa dạng đó.
Chỉ một số ít cầu thủ có mới sở hữu khả năng kết hợp giữa kỹ thuật chuyền bóng đúng thời điểm và tạo ra độ nặng hợp lý trong đường chuyền ở khu vực đông người chỉ trong vài giây.
“Cố gắng bắt chước phong cách chơi đó của Messi là điều rất khó. Nhưng đúng vậy, cầu thủ mà em nhớ từng thực hiện những đường chuyền bóng vào trong (interior pass) xuất sắc đó chính là anh ấy,” Yamal từng chia sẻ với tờ Mundo Deportivo. “Và nếu có thể đạt đến trình độ ấy, em sẽ nỗ lực hết mình.”
Một kỹ năng trong lối chơi của Messi mà Yamal vẫn chưa thành thạo là pha chạy nước rút ngay sau đường chuyền, pha phối hợp ăn ý một chạm với đồng đội để vượt qua hàng hậu vệ đối phương và thoát xuống dứt điểm. Yamal hiếm khi có những cú sút trước vùng cấm và chưa phải là một chân sút ghi nhiều bàn thắng.
Tuy nhiên, một phần quan trọng để tạo ra khoảng trống cho những đường chuyền của Yamal, chính là khả năng uy hiếp khung thành đối phương khi đi bóng. Khi cắt vào trong, Yamal có thể thực hiện cú cứa bóng xoáy về phía cột xa hoặc sút luồn bóng tới cột gần, khiến đối thủ khó bắt bài hướng tấn công.
Giống như bất kỳ cầu thủ trẻ nào khác, Yamal vẫn còn những khía cạnh cần cải thiện. Xavi từng nhấn mạnh đến việc cậu cần phải nâng cao khả năng phán đoán tình huống khi không có bóng. Yamal chưa phải là mẫu cầu thủ tích cực chạy chỗ khi không bóng, và đôi khi nếu biết kết hợp cậu có thể phối hợp nhịp nhàng hơn với các đồng đội.
Nhưng Yamal sẽ còn nhiều thời gian để học hỏi và phát triển. Khi Yamal nói về việc trưởng thành, điều đó nhắc nhở chúng ta rằng cậu bé này vẫn còn cách giai đoạn trưởng thành trong bóng đá chuyên nghiệp đến hai kỳ Euro nữa. “Khi 25 tuổi, em muốn trở thành một cầu thủ có trách nhiệm và hiểu rõ bản thân mình.”
Những phân tích đến từ cây bút John Muller (The Athletic) về Lamine Yamal.
Nguồn: Lefoot
